Bij DELA werken ervaren mensen nauw samen met collega’s die nieuw zijn. Zo spraken we Diana de Leeuw, zij werkt al geruime tijd in de uitvaart, en Paula Caprino. Zij begon in 2023 in de uitvaartbranche. Een mooie combinatie van ervaring en nieuwe indrukken. Diana: ‘‘In onze branche zijn opleidingen niet verplicht. Dat vinden wij gek, want het is wel echt een vak. Bij DELA hebben we dat daarom intern georganiseerd. Naast opleidingen en trainingen, hebben we duidelijke normen die we hanteren bij de verzorging van een overledene. Onze inzet is om een hoge kwaliteit van postmortale zorg te waarborgen. Ook vindt er continu controle plaats. De postmortale zorg doe je altijd samen met een collega. Dat is ontzettend mooi om te doen. Ik heb echt plezier in mijn werk.’ 

Paula: ‘Voordat we de verzorging starten, moeten we eerst weten wat de wensen zijn en, heel belangrijk, dat we toestemming van de nabestaanden krijgen om hun dierbare te verzorgen. Dat lezen we allemaal in het dossier van de uitvaartverzorger die bij de nabestaanden is geweest. We beginnen wel met de voorverzorging, want dat krijgt iedereen. Dan plaatsen we bijvoorbeeld de oogkapjes om de oogleden te sluiten en geven de overledene een incontinentiebroekje aan.’ 

Diana: ‘Zodra we met de verzorging beginnen, denk ik altijd aan de nabestaanden. Hoe belangrijk het voor hen is om op een mooie manier afscheid te nemen. Maar ook uit respect voor de overledene zelf. Paula en ik hebben vandaag nog iemand verzorgd die bij ons werd gebracht in een operatiehemd van het ziekenhuis. Een uur later lag deze man in een prachtig pak, geschoren, met gekamde haren en verzorgde nagels in zijn kist. Een totaal ander gezicht en dan ben ik zo blij dat ik dit voor de nabestaanden kan doen!’ 

Diana: ‘Het lichaam kan stijf zijn na het overlijden. We maken de spieren los door bijvoorbeeld de armen voorzichtig te bewegen. Gymnastiek, noem ik het zelf altijd. Dan beginnen we met de verzorging. We trekken een schoon incontinentiebroekje aan en ‘wassen’ het lichaam met een speciale lotion waardoor de huid niet uitdroogt. Soms heeft iemand een pacemaker. Die moet eruit omdat deze kan ontploffen in een crematieoven. Dat is trouwens helemaal niet eng om te doen. Het apparaatje licht redelijk dicht onder de huid. Vaak zie je het litteken van de operatie nog. Die kun je gebruiken om de huid weer te openen, de pacemaker te verwijderen en ook weer netjes dicht te maken. En natuurlijk word je hiervoor ook opgeleid. We maken ook de mond, inclusief de tanden, goed schoon. Daarna sluiten we de mond en beginnen we met de aankleding, de nagels, de make-up en het kapsel. Overigens worden sommige heren ook nog netjes geschoren.’ 

Paula: ‘Ik ben nog nieuw in dit vak, maar gelukkig hebben we binnen coöperatie DELA duidelijke normen die we hanteren bij de verzorging van een overledene. Daarnaast zijn er specifieke opleidingen die je moet volgen, voordat je een overledene mag verzorgen. De verzorging doe je bovendien altijd samen met een collega. Na je opleiding, word je niet direct in het diepe gegooid, hoor. Je begint met de minder ingewikkelde handelingen zoals de reiniging van het lichaam met een washandje en speciale lotion, maar al snel plaatste ik zelf de oogkapjes.’ 

Diana: ‘Het is voor de rouwverwerking van de nabestaanden heel belangrijk dat zij goed afscheid kunnen nemen. Het is tenslotte de laatste keer dat ze hun dierbare kunnen zien en aanraken. Soms dragen overledenen de sporen van hun ziekte. Dan is het extra fijn als de familie ze bij ons netjes verzorgd terug zien. Misschien kun je het zien als een eerbetoon. We doen er alles aan om de overledene mooi en herkenbaar op te baren. Niet alleen qua gezicht of kleding, maar ook een bril of een sieraad kunnen heel kenmerkend zijn.’ Paula voegt er nog snel aan toe: ‘En een foto kan daar zeker bij helpen. Bijvoorbeeld om de haardracht of make-up zo goed mogelijk te doen.’ We verzorgen de overledene altijd, ook al zijn er geen nabestaanden of is er geen rouwbezoek. Dat hoort gewoon vinden wij. 

Paula: ‘Steeds vaker wil de familie helpen bij het aankleden van hun overleden dierbare. Het gebeurt regelmatig dat familieleden die aangeven dat ze alleen willen kijken, toch ineens meehelpen en het uiteindelijk zelfs zonder ons afmaken. Dat gaat heel ongedwongen. Zo prachtig om te zien hoe nabestaanden vertrouwd worden met het overlijden van hun dierbare.’  Diana: ‘Inderdaad, en de dankbaarheid daarna is zo groot. We horen vaak dat de nabestaanden het mooi vonden en blij waren dat ze konden helpen. We worden zeer zeker gewaardeerd voor de zorg en aandacht die wij voor nabestaanden en hun overleden dierbare hebben.’ 

Diana: ‘We controleren regelmatig de overledene. Het komt namelijk wel eens voor dat er veranderingen of verkleuringen zichtbaar worden in het gezicht. Dan adviseren we de nabestaanden en is het aan hun om te beslissen of de kist open of dicht is tijdens het rouwbezoek. We proberen de familie altijd zo gedetailleerd mogelijk uit te leggen wat wij zien, zodat ze een goede afweging kunnen maken. Als we verkleuringen zien of zien dat de overledene heel ziek is geweest, vertellen wij dat dus ook. Het beeld dat we willen meegeven moet een mooie herinnering aan iemand zijn. Het zou vervelend zijn als hun laatste herinnering verandert omdat hun dierbare er in de kist heel anders uitziet dan zij zich herinneren. We begeleiden ze daar natuurlijk zo goed mogelijk in en de keuze is altijd aan de nabestaanden.’ 

Paula: ‘We zorgen er sowieso altijd voor dat iemand schoon en netjes in de kist komt te liggen. Als de nabestaanden geen specifieke zorgwensen voor hun overleden dierbare hebben, respecteren we dat. Heeft die persoon dan nog een pyjama en pantoffels aan? Dan is dat helemaal prima. En wat denk je van mensen die geen nabestaanden hebben? Die krijgen een stille uitvaart waarbij de zorg en aandacht niet minder is. Er is dan niet altijd kleding aanwezig, maar dan bakeren we de persoon in of geven hem of haar een pyjamablouse aan. Iedereen gaat met waardigheid de kist in. DELA verzorgt zelfs een mooi boeket en er wordt een gedicht voorgelezen.’   

Vakmanschap staat voorop met gedegen opleidingen, protocollen en duidelijke kwaliteitsnormen. Daarnaast is iemand die in de uitvaartbranche werkt intrinsiek gemotiveerd en heeft van nature de eigenschappen die daarvoor belangrijk zijn. Bepaalde dienstbaarheid, inlevingsvermogen en zorgzaamheid. Diana: ‘Was ik dit werk maar eerder gaan doen. Ik zou echt niets anders willen doen dan dit.’ Paula is ook heel dankbaar dat ze dit werk mag en kan doen. ‘Dit is het laatste wat je voor mensen kunt doen. We zijn er op intieme, kwetsbare momenten en dat raakt me diep. Nabestaanden zien dat wij aandacht voor hen en hun overleden dierbare hebben en zijn ons zo dankbaar daarvoor. Ik ben voor het eerst in mijn loopbaan echt op mijn plek.’